Rekolekcje polskie

Wpadła mi w ręce dziwna książka, ale z licznymi zastrzeżeniami, że jest to egzemplarz próbny, nie przeznaczony do sprzedaży. Niby wydawana przez Wydawnictwo Literackie, ale z zaznaczeniem, że egzemplarz (czyżby był tylko jeden i on trafił w moje ręce?) i że jego własność zastrzeżona jest dla wydawcy. Wziąłem jednak te zastrzeżenia za chwyt marketingowy.
Nazwisko autora - Piotr Kobza - nic mi nie mówi. Z lektury można wnioskować, że to może być ktoś ze sfer kościelnych, gdyż ze swobodą posługuje się terminologią  kościelną,cytuje  święte księgi i pisma papieskie a Rzym zdaje się znać jakby tam przebywał dłużej niż jako turysta. No i o wiarygodnie odmalowuje mechanizmy i obyczaje panujące w Watykanie. O ile potrafi to ocenić ktoś, kto  zna je tylko z literatury. Sprawdziłem w internecie , czy to aby nie postać fikcyjna, ale wychodzi na to, że to rzeczywiście politolog, specjalista od stosunków międzynarodowych, który zadebiutował powieścią.
A sama powieść jest historią robiącego w Watykanie ok. 40-letniego polskiego księdza, ze swobodą poruszającego w kwestiach międzynarodowych Kościoła, który na skutek niechęci ze strony paru wpływowych osób dostaje "kopniaka w górę". Zostaje wysłany (choć prosi się raczej o użycie słowa "zesłany")  do Polski, gdzie obejmuje urząd biskupa na głębokiej prowincji, w miasteczku raczej niż mieście Sokołów, a z opisu realiów można wnioskować, że chodzi albo o Drohiczyn, albo o Łomżę.



Jedzie tam z w miarę ambitnym zamiarem wniesienia szerszego oddechu, światowych standardów, polegających m.in. na przełamaniu  lokalnych układów. I z nadzieją, że to będzie misja tymczasowa. Pierwszy taki krok mu się udaje, liczącemu na zażyłe relacje wicewojewodzie sugeruje, że jeśli chce często widywać biskupa zachęca do udziału w codziennie przezeń  odprawianych porannych mszach. Potem jednak jest coraz ciężej, trudno w małym mieście być osobą na tyle anonimową, żeby kontynuować sposób bycia, jakie prowadził  w Rzymie: pójść spokojnie do kawiarni (okazuje się, że najlepsza kawa jest w pizzerii), pobiegać lub pojeździć na rowerze, szybko bowiem jest rozpoznawany, a próby zmian okazują się trudne, bo wszystkie znaczące postaci jak nie są powiązane wzajemnymi zależnościami, to po prostu rodzinnie. Nawet zamiar likwidacji agencji towarzyskiej stojącej w pobliżu kościoła okazuje się trudny, bo uderza nie tyle w bywalców, lecz w dorabiające tam przybyłe na zarobek i marnie opłacane przez miejscowy biznes dziewczyny zza wschodniej granicy oraz miejscowe studentki.
W końcu, poznawszy białostockiego arcybiskupa oraz prymasa, przy których wszelkie nadzieje na podniesienie standardów życia religijnego i codziennego bytowania mógł uznać za próżne mrzonki, bohater się poddaje i wchodzi w buty swego poprzednika: wnioskuje o mianowanie sufraganem wpływowego księdza, renowację katedry oddaje w ręce miejscowego biznesmena, zdaje sobie bowiem sprawę, że długo się z tego grajdoła nie wygrzebie.
Jeśli jest to istotnie debiut prozatorski, to książka jest napisana sprawnie, aczkolwiek daleki od jakichkolwiek ekstrawagancji: akcja opisana jest w sposób linearny:, zdarzenie po zdarzeniu, z dialogami nie było kłopotów, gdyż wykształcony biskup i jego otoczenie posługują się językiem literackim,  z lekką domieszką mowy ezopowej, jak to wśród duchownych. A czego autorowi nie udało się zawszeć w opisie zdarzeń i dialogach, zawarł w introspekcjach. Bo jednak główny bohater jest osobą bywałą, z bagażem wspomnień, kontaktów, także z płcią odmienną, miewa wątpliwości natury egzystencjalnej i religijnej, a autor powieści z tą jej warstwą nieźle sobie radzi.
Kto interesuje się sprawami Kościoła i religii może dzięki tej powieści w jakimś stopniu wzbogacić swoją wiedzę co do szczegółów, ale olśnienia ani natury ideowej, ani artystycznej raczej nie dozna. Ale utwierdzenie się we własnych mniemaniach też nie jest do pogardzenia. A historia w sumie opowiedziana jest w sposób całkiem zajmujący.